Od svog priključenja NATO-u 12. Marta 1999.godine Poljska predstavlja ključnog saveznika Amerike na istoku Evrope. Svojim članstvom u Evropskoj uniji Poljska je uspešno izvela reforme i višestruko uvećala svoj bruto domaći proizvod. Podaci o bruto domaćem proizvodu Poljske ukazju da je on 1997.godine iznosio 159 milijardi dolara dok danas iznosi 845 milijardi dolara. Neverovatan ekonomski skok Poljske omogućio je ovoj slovenskoj državi da krene putem stvaranja jedne od najmodernije i najbrojnije vojske na svetu. U Strateškom pregledu odbrane još 2016.godine Poljaci su naslutili dolazak nestabilnosti i geopolitičke rizike od strane Rusije. Poljaci kao i Srbi su više puta bili žrtve povlačenja geopolitičkih tvrdih linija – sfera uticaja. NATO i Amerika su ne odvojivi delovi nacionalne beznednosti i odbrane Poljske. Istovremeno Poljska se fokusira na sopstveni razvoj odbrambenih kapaciteta. Oružane snage Poljske čine kopnene snage, pomorske snage, vazdušne snage, specijalne snage i snage teritorijalne odbrane. U razvoju svoje odbrane Poljska se fokusirala na smanjenje trenutne strateške asimetrije. U tom pogledu nabavlja oružje i oruđe sa ciljem da osnaži svoju vatrenu moć u domenu preciznosti i dometa. Čitajući dostupne infromcaije poljaci veruju da se potencijal odvraćanja može ostvariti sposobnostima nanošenja velikih gubitaka agresoru. Svi znamo na koga se misli, Rusija je pretnja za Evropu, a Poljska se graniči sa Rusijom, Belorusijom i Ukrajinom kao aktuelnim žarištima. Militarizovana ruska esklava Kalinjingrad oslanja se direktno na Poljsku dok celim svojim istočnim delom na granici ima ruski satelit Belorusiju i ratom zahvaćenu Ukrajinu. Kada se gledaju dokumenti na kojima se zasniva razvoj poljskih odbrambenih kapaciteta primetićemo da su planovi ukazivali na 2,5% BDP-a za potrebe odbrane, kao donje granice, sa rokom do 2030.godine. Sa izbijanjem agresije na Ukrajinu, Poljaci koje je istorija vaspitala, preko noći su od 2,5% BDP-a za odbranu stigli do 4,2% BDP-a, da bi 2025. prema budžetskim projekcijama izdvojili 4,7% BDP-a za potrebe odbrane. Poređenja radi Poljaci su 2014. godine izdvajali nešto manje od 2% BDP-a za potrebe odbrane u apsolutnim brojevima 8,5 milijardi dolara, to je danas više nego utrostručeno. Važno je napomenuti da u Poljskoj postoji potpuna politička saglasnost za troškove odbrane. Za 2025.godinu poljski budžet za odbranu predviđa 48,7 milijardi dolara, ili preko 50 milijardi eura. Prema podacima NATO za 2024.godinu Poljska je rangirana kao peta članica alijanse na osnovu troškova odbrane, ispred nje se nalaze Amerika, Nemačka, Velika Britanija i Francuska. 51% odbrambenog budžeta Poljaci izdvajaju za potrebe nabavke najmodernije opreme. Nedavni ugovori o nabavci Poljske sa Sjedinjenim Državama uključivali su ugovor od 4,6 milijardi dolara za 32 aviona Lokid Martin F-35A, 10 milijardi dolara za 96 helikoptera Boing Apač, stotine borbenih tenkova Abrams i ugovor o direktnom zajmu od 2 milijarde dolara za inostrano vojno finansiranje objavljenog u julu ove godine. Poljske nabavke američke vojne opreme u prethodnom periodu bile su više kao vid “geopolitičkog osigurača ili osiguranja”, Poljska je ulagala u svoje “kasko odbrambeno” osiguranje razvijajući na taj način sve snažnije odnose sa Amerikom. Karakteristika svih ovih nabavki zasnovana je na sveobuhvatnom strateškom partnerstvu koje podrazumeva dvosmerene ugovore. Jedan od najboljih primera je da prilikom nabavke američke opreme Poljaci dobijaju garancije da će u istom iznosu uslediti investicije iz Amerike. Vrlo zanimljiv prinicp trgovanja kada je ulog geopolitički interes. U cilju odgovora na rusku agresiju NATO je rasporedio 8 borbenih grupa duž linije Baltik-Crno More. Borbena grupa koju predvodi Amerika, pogađate, nalazi se upravo u Poljskoj. Poljska je domaćin mnogih NATO baza, a poslednja u nizu je američki protiv balistički štit, popularno nazvan anti-raketni štiti za Evropu kojim upravlja američka posada. Instaliranje anti-raketne odbrane je uvek odličan povod Rusima za širenje dezinformacijma. U Poljskoj nema nuklearnog oružja ali ima nuklearnih saveznika – Velika Britanija i Amerika. Investicije u odbranu obuhvataju nabavku naprednih PVO sistema kao što je američki Patriot. Poljaci nabavljaju i domaća rešenja poput višeraketnog lansera Homar-A koji je najsličniji varijanti HIMARs. Oslanjanjem na domaće proizvodne kapacitete jača se autonomnost ali I stimuliše domaći ekonomski rast kroz unapređenje lance snabdevanja. Još jedan od korisnih primera za Srbiju. Prema NATO standardima bilo koja nabavka ne bi smela da ima više od 40% snabdevanja od spolja. Na ovom mestu dolazimo do jednog univerzalnog pojma “polonizacija”. Polonizacija nema adekvatan prevod iz razloga što predstavlja opis procesa poljske nabavke vojne opreme iz inostranstva. Najjednostavnije polonizacija je postupak nabavke strane vojne opreme uz obavezu dobavljača da uspostavi određene proizvodne kapacitete u državi iz koje dolazi kupac. Reč je o lokalizaciji proizvodnje. Ovaj potez odražava širu strategiju integracije domaćih proizvodnih kapaciteta sa međunarodnom saradnjom. Poljska je prvi korisnih južnokorejskih borbenih aviona FA-50 Zlatni orao. Zatim su nabavili više raketni samohodni lanser K239 Čunmu, K9 haubice I K2 tenkove. Na osnovu dogovra sa Južnom Korejom u Poljskoj će se proizvoditi 180 tenkova K2 Crni Partner. Kako piše portal Army Technology K2 Crni Partner, je napredni glavni borbeni tenk. Poseduje glatku cev od 120mm L/55 I teški mitraljez 12,7mm I mitraljez 7,62mm. Zaštita mu uključuje kompozitni oklop, eksplozivno reakitvni oklop I sistem aktivne zaštite za suzbijanje protivtenkovskih pretnji. Narudžbine iz Južne Koreje ubrzaće nabavku opreme, one uključuju brzu isporuku i transfer tehnologije Poljskoj. Polonizacijom je obezbeđeno učešće domaće vojne industrije i vojnih stručnjaka. Istovremeno Poljska će postati evropski hab za južnokorejsku vojnu opremu koja polako osvaja tržište.
Unutar Poljske postoji jasan strateški konsenzus u pogledu savezništva sa Amerikom, doprinosu NATO-u, pomoći Ukrajini i otporu Rusiji. Sa 200.000 vojnika Poljska ima najbrojniju vojsku u Evropi. Defense and Security monitor navodi da su SAD i Poljska dogovorile strani vojni zajam u vrednosti od 3,08 milijardi dolara. Sporazum predstavlja treći zajam SAD poljskom Ministarstvu nacionalne odbrane. Sa ovim formalizovanim zajmom, ukupno finansiranje Poljske iz SAD je sada dostiglo 7,08 milijardi dolara. Poljski predsednik Duda je prvi strani državnik koji je posetio izabranog predsednika Donalda Trampa. Ovaj manir je već postao tradicija u slučaju Poljaka koji su obično prva delegacija u poseti novo izabranim američkim predsednicima.
The sprawling grounds of the Targi Kielce exhibition center were host to the 32nd International Defense Industry Exhibition MSPO in September, drawing 53 companies from the United States, 34 from the United Kingdom, 31 from Australia, 30 from Canada, 28 from Germany and 27 from South Korea, among others.
Poland’s defense budget jumped overnight from 2.5 percent of GDP to 3 percent,
2025 includes $48.7 billion in defense spending, up from $41.5 billion in its 2024 budget.
“Poland’s obsession was really [to] fix its compass to the West,” he said. “And to do that, it needed to become a NATO member and to become a [European Union] member. That is your security pillar and your economic pillar.”
Poland’s recent procurement deals with the United States have included a $4.6 billion contract for 32 Lockheed Martin F-35A jets, $10 billion for 96 Boeing Apache helicopters, hundreds of Abrams battle tanks and a $2 billion Foreign Military Financing direct loan agreement announced in July.
“This is buying not the equipment, but some type of insurance,”
Poland, which supports Ukraine’s struggle against Russia’s full-scale invasion, is making large purchases of military equipment, including fighters jets, tanks and missile defense systems from the U.S. and South Korea.
NATO’s figures also include a standardised measure of defence budgets converted into constant 2015 prices, allowing them to be more easily compared over time. This shows that Poland’s spending has more than tripled from around $8.5 billion in 2014 to $27 billion this year.
NATO’s new figures also show that, among the alliance’s members, Poland this year is spending the highest proportion of its defence budget (51.1%) on equipment, again more than double NATO’s guideline of 20%.
Between 2022 and 2023, its defence budget grew in real terms by 46 per cent f self-reliance and maximizing deterrence. It is now also increasingly turning to EU defence mechanisms. The US leads the battlegroup in Poland, another sign of their strong bilateral ties and close cooperation in various international forums too. Poland also hosts a number of NATO bases, the newest addition being a US ballistic missile defence base under US command.
4.7% of gross domestic product, compared to 4.2% this year
The country plans to double its land forces to 300,000. Huge purchases from abroad include 366 Abrams tanks and 96 Apache helicopters from the United States; 980 K2 tanks and 648 self-propelled howitzers from South Korea; hundreds of US HIMARS rocket launchers; many more Patriot air defense systems; 22 UK-made air defense batteries and three UK-designed frigates; as well as 48 South Korean FA-50 combat aircraft from and 32 US F-35 aircraft, complementing its existing fleet of 48 F-16s.
But the main political parties support defense growth and there is no doubt about the overall commitment.
For Poles, this is not a new role. During the 16th and 17th centuries, the Polish-Lithuanian Commonwealth was among Europe’s largest countries, a dominant military power that briefly occupied Moscow. In 1683, Jan III Sobieski’s Polish forces famously responded to the call of the Habsburg monarchy to rout the invading Ottoman Turks at the gates of Vienna and save Europe.
Two hundred-plus years later, at the Battle of Warsaw (the so-called Miracle on the Vistula) of 1920, Poland defeated Soviet forces intent on invading Europe and installing communism in Germany
Autor: Darko Obradović